روش کم‌نظیر کاشانی‌ها در درمان نیش عقرب

در دوران صفویه، بروز بیماری‌های مختلف یکی از عوامل اصلی مرگ و میر انسان‌ها بود. بیماری‌ها علیرغم آنکه بسیار زیاد نبودند اما به دلیل عدم پیشرفت علم پزشکی، مرگ و میر بالایی را به دنبال داشتند. با این حال در بسیاری از شهرها از روش‌های سنتی برای درمان برخی از بیماری‌ها استفاده می‌شد. یکی از عوامل بروز بیماری‌ها، نیش حشراتی همچون عقرب یا انگورک بود. کاشانی‌ها، روش خاصی برای درمان این بیماری داشتند.
«بهترین وسیله برای مبارزه با زهر انگورک اینست که باید او را کشت و لاشه‌اش را در محل نیش زدگی بست تا زهر را به خود جذب کند و چنانچه عنکبوت مزبور در دسترس نباشد، کاشانی‌‌ها روش کم نظیری برای معالجه شخص نیش خورده به کار می‌برند به این ترتیب که او را به پشت می‌خوابانند و تا جائی که بتوانند در حلق او شیر شیرین می‌ریزند. باید دانست که بیمار مدت زمان کمی می‌تواند شیر را در معده خودنگه دارد، سپس او را درون صندوقی که می‌توان درش را بست قرار می‌دهند و بعد صندوق را در چهار نقطه تقاطع اضلاع آن توسط چهار رشته ریسمان به جائی آویزان می‌کنند و صندوق را تا آنجا می‌چرخانند که ریسمان‌ها به همدیگر پیچیده شود و صندوق از این طریق بالارود، سپس صندوق را ر‌ها می‌کنند و به این ترتیب شروع به چرخیدن می‌کند تا به جای اول خود در پائین بازگردد با این عمل بیمار دچار سرگیجه می‌شود و با استفراغ آنچه را که در معده دارد از جمله قطعات تخرمه شده به رنگ سبز را تخلیه می‌.کند هنگام ادرار نیز ماده سفید رنگ سفتی همراه با درد و زخمی شدن مجرای ادرار دفع می‌شود. بیمار با این شیوه معالجه می‌،گردد لکن تا چند سال بعد نیز در مواقع معین به سبب باقی بودن مقداری زهر در بدن احساس درد و تهوع می‌کند.»

منبع: آدام اولئاریوس، سفرنامه اولئاریوس، تهران، سازمان انتشاراتی و فرهنگی ابتکار، 1363، صص 170- 171