آثار رشد سرمایه‌داری بر اروپا

قرن هجدهم را می‌توان قرن آغاز یا رشد سرمایه‌داری دانست. سرمایه‌داری که با انقلاب صنعتی به رشد رسید، تغییرات گسترده‌ای را در عرصه‌های مختلف از جمله اقتصادی، سیاسی و اجتماعی به وجود آورد. نمودی از این تغییرات را می‌توان در کشور فرانسه مشاهده کرد:
«رشد ‌‌سرمایه‌داری در اروپا باعث شد که انقلابی قاطع در سال ۱۷۸۹ در فرانسه به وقوع بپیوندد و حکومت اشراف را سرنگون کند. این انقلاب در ابتدا باعث رشد و گسترش نیرو‌های تولیدی اروپا شد و نظر بسیاری از آزادیخواهان اروپا را به خود جلب کرد و می‌رفت که سراسر اروپا را دگرگون کند اما به زودی با قدرت گرفتن ناپلئون که راه توسعه طلبی جدید یعنی توسعه‌طلبی ‌‌سرمایه‌داری را در پیش گرفته بود. جنگ‌های فراوانی در شرق و اروپا در گرفت که حدود بیست سال ادامه داشت. این جنگ‌ها برای به دست آوردن بازار‌های بیشتر برای فروش کالا‌های صنعتی و سرزمین‌های بیشتر برای دستیابی به مواد خام جهت صنایع، ضروری بوده است. همچنین ایلات متحده آمریکا که بخشی از مستعمرات انگلیس بود، توانست در جنگی قاطع استقلال خود را به دست آورد و وارد جرگۀ کشور‌های ‌‌سرمایه‌داری آن زمان گردد. به این ترتیب می‌توان گفت ‌‌سرمایه‌داری در اواخر قرن ۱۸ به طور کامل محقق گردید و کشور‌های ‌‌سرمایه‌داری وارد رقابت با یکدیگر در مستعمرات گردیدند و روابط سوداگرانه تبدیل به روابط استعماری گشت.»

منبع: علیرضا ثقفی خراسانی، سیر تحولات استعمار در ایران، مشهد، نشر نیکا، 1375، صص 43- 44