تحقیقات درباره کودتای 28 مرداد

جوان و تاریخ- اخبار تاریخی

اگرچه بیش از شصت سال از کودتای 28 مرداد 1332 می گذرد، تحقیقات و پژوهش ها در زمینه این کودتا همچنان ادامه دارد. عدم افشای کامل اسنادسازمان سیا و دیگر نهادهای اطلاعاتی در کشورهای صاحب نفوذ آن دوره، یکی از دلایل وجود نقطه های مبهم و سیا در این زمینه است. با همه این احوال با توجه به الگویی که کودتای 28 مرداد در سیاست خارجی ایالات متحده ایجاد کرد و پس از آن در کشورهای دیگر نیز اجرا شد، همچنان در زمینه این کودتا مطالعات مهمی انجام می شود: «دخالت مستقیم و آشکار آمریکا و انگلیس در امور داخلی ایران، نه تنها از حیث تاثیرات مخرب کوتاه و درازمدت، مستقیم و غیرمستقیم بر فرایند مردم سالاری بطور خاص و سرنوشت ساز ملت ایران بطور عام، حائز اهمیت است، بلکه در روابط بین المللی نیز درخور بسی توجه می باشد. شاید به همین علت باشد که با وجود گذشت نزدیک به 50 سال از آن حادثه شوم، هنوز هم تحقیقات علمی دانشگاهی درباره آن ادامه دارد و کتاب های متعدد در آمریکا و اروپا، منتشر می شود و در محافل علمی و دانشگاهی همایش های متعدد پیرامون آن برگزار می گردد و پژوهشگران در ابعاد گوناگون این کودتا را مورد بررسی قرار می دهند. به عنوان نمونه، جدیدترین همایش در این موضوع، در خرداد سال 1381 ، در دانشگاه آکسفورد انگلیس، تحت عنوان «محمد مصدق و کودتای 1953 در ایران» برگزار شد. در این همایش ریشه ها و روند کودتا مورد بررسی قرار گرفت. در این کنفرانس صاحب نظران دانشگاهی، و کسانی که خود در کودتا نقش داشته اند، نظیر سر دنیس رایت، سفیر انگلیس در ایران، سام فال از ماموران برجسته ام. آی . 6 و جان والتر – افسر سرویس سیا در ایران در هنگام کودتا، به ایراد سخنرانی پرداختند.»1 متاسفانه میزان همایش ها و بررسی های تاریخی که در ایران درباره کودتای 28 مرداد صورت می گیرد، به هیچ عنوان به اندازه تحقیقاتی که در خارج از ایران صورت می گیرد، نیست.

1-ابراهیم یزدی، شصت سال صبوری و شکوری، جلد اول، تهران، نشر کویر، 1394، ص 188