شمار زنان حرمسرای ناصرالدین شاه از زبان دخترش

تقریبا اعلیحضرت پدر تاجدار من هشتاد زن و کنیز داشت. هر کدام ده الی بیست کلفت و مستخدم داشته؛ عده ی زن‌های حرمسرای به پانصد نفر، بلکه ششصد می رسید. و همه روزه هم یا خانم ها یا کلفت ها و خدمه ها از اقوام و عشایر خود جماعتی را می پذیرفتند؛ و هر روز، بالاستمرار در حرمسای تقریبا هشتصد نهصد نفر زن موجود بود. و تمام این خانم ها منازل و حقوق و اتباع، از کلفت و نوکر و تمام لوازم زندگی در بیرون اندرون جدا جدا داشته؛ و خیلی کمتر دیده می شد دو خانم با هم یک منزل داشته باشند. مگر زن های تازه که از دهات و اطراف اختیار می کردند، به دست خانم ها می سپردند که یک قدری آداب و رسوم را بفهمند؛ بعد منزل جداگانه به ایشان می دادند.
از میان تمام این خانم ها فقط هفت الی هشت نفر بودند که اولاد داشته؛ و ما بقی بدون اولاد بودند. کنیزهای سلطنتی در تحت اختیار یک نفر رئیس در یک حیاط جداگانه منزل می نمودند. و این کنیزها تمام ترکمن و کرد بودند که در دفعه ی ترکمان اسیر آورده بودند. لیکن، تمام خوشچهره و قشنگ بودند. و به اضافه ی کنیزی صیغه هم بودند. و رئیس این ها هم ترکمان و «اقل بگه خانم» اسم داشت.

منبع: سیروس سعدوندیان، خاطرات تاج السلطنه، دختر ناصرالدین شاه، ص82.