انقلاب مشروطه ایران انقلابی آزادی‌خواهانه بود؛ اما این جنبش یا انقلاب علیرغم شعار دلنشین خود، با مشکلاتی همراه بود. بزرگترین مشکل این انقلاب عدم فهم دقیق توده مردم از مشروطه و مظاهر آن بود. حتی بسیاری از روشنفکران نیز با واقعیت مشروطه آشنا نبودند.

«کارا هولتگرین» خلبان زن نیروی دریایی آمریکا، درباره قرار گرفتن در یک وضعیت خطرناک و کمک یک خلبان ایرانی به وی در جنگ اول خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ می‌گوید: در حین ماموریت ناگهان آژیر به صدا در آمد و هیچ یک از متخصصان و مهندسان ناو آبراهام لینکلن نتوانستند عیب تامکت را پیدا کنند! همه ناامید بودند و چیزی به سقوط من نمانده بود که ناگهان صدایی از بیسیم شنیده ...

اسناد و گزارشات برجامانده از دوره اواخر قاجار حاکی از آن است که نارضایتی از مردم ایران از انگلیس بسیار زیاد بوده و این کشور به دلیل عملکرد استعماری خود مورد نفرت بسیاری از مردم قرار داشت. یکی از این گزارش‌ها مربوط به بوتلر رایت در روزنامه تایمز است.

ترور، مهمترین ویژگی حکومت استبدادی رضاشاه بود. او در راستای تکمیل قدرت استبدادی خود افراد و گروه‌هایی را که رقیب و مخالف خود می‌دانست حذف کرد. قدرت استبدادی او تا جائی پیش رفت که حتی اماکن و شخصیت‌های مذهبی نیز از قدرت ویرانگر او مصون نماندند.

فساد مالی یکی از مهمترین ویژگی‌های حکومت پهلوی و سران آن است. فساد در بخش‌های مختلف و به انحا مختلف صورت می‌گرفت. افراد جهت کسب منافع اقتصادی و ارتقا جایگاه سیاسی خود از هیچ جنایتی دریغ نمی‌کردند.

ویژگی افرادی که شاه آنها را به عنوان مسئولین سیاسی انتخاب می‌کرد، علاوه بر غربگرائی، تبعیت از شاه و منویات او بود. به عبارتی افراد گماشته شده در سمت‌های مختلف به خوبی آگاه بودند در صورت هر گونه مخالفتی با شاه از سمت خود برکنار می‌شوند. این موضوع لزوم چاپلوسی در برابر شاه را پررنگ می‌کرد. از این رو فرهنگ سیاسی حکومت پهلوی فرهنگی کاملاً متملقانه و انتقادناپذیر ...

رضاشاه در شعار، مبنا سیاست خارجی خود را بر اساس اصل بیطرفی قرار داده بود. اما به دلایلی که برخی از آنها متأثر از وضعیت سیاسی کشور در گذشته بود و نیز رویکرد خود او که نوعی وابستگی به انگلیس بود، اصل بیطرفی کاملاً نقض شده بود. سیاست خارجی رضاشاه عملاً وابسته به انگلیس بود.

موضوع وابستگی شاه به غرب، یکی از علل نارضایتی مردم از او در کنار سایر دلایل سیاسی و اقتصادی بود. گرچه شاه برنامه‌های اصلاحی و اقتصادی زیادی را تدوین نموده بود؛ اما بسیاری از آن برنامه‌ها متأثر از وابستگی او به غرب و متناسب با منافع ملی آمریکا بود

رضاخان تا قبل از آنکه به تخت سلطنت بنشیند، از راه‌های و حربه‌های خودساخته استفاده نمود تا شاید از این طریق بر محبوبیت خود بیفزاید. یکی از این دسیسه‌ها، طرح ترور رضاخان بود که بعدها مشخص شد آنطور که وانمود می‌شد واقعی نبوده است.

با افزایش قیمت نفت در دهه 1350، بخشی از بودجه کشور به کارهای اجتماعی و فرهنگی اختصاص یافت؛ اما این برنامه‌ها از همان ابتدا با مشکلات جدی و اساسی روبرو بودند. برخی از این مشکلات زمینه‌ای و ریشه‌ای بود و بخشی دیگر بعد از اجرای طرح‌ها به وجود آمد.

انگلیس پس از آن که با ملی شدن صنعت نفت در ایران از این ثروت محروم گردید با طراحی کودتایی با هدف سرنگونی دولت مصدق، دولت آیزنهاور را به بهانه «خطر نفوذ کمونیست در ایران» به اجرای این کودتا متمایل ساخت. عملیات کودتا بر اساس طرح اولیه ام.آی.۶ تدوین شد.

جک استراو وزیر خارجه اسبق انگلستان در روایت خود از کودتای ۲۸ مرداد، نقشه سیا و ام ای 6 را شرح داده؛ از تبلیغاتی که ضد مصدق به راه افتاد و هدفش القای این موضوع بود که با انتشار اسناد جعلی (که همه گمان کنند این‌ها اسناد مخفی است و به بیرون درز کرده) نشان داده شود مصدق طرفدار حزب توده و حامی شوروی است.

اعیاد و مناسبت‌های مذهبی، یکی از بهترین فرصت‌های سیاسی برای مخالفان جهت شکل دادن اعتراضات عمومی بود. این وضعیت در سال 56 و 57 بسیار پررنگ‌تر از قبل شد و مردم در رمضان و محرم سال 57 چندین اعتراض سیاسی را شکل دادند که در نوع خود بی‌نظیر بود.

کودتای 28 مرداد، کودتایی است که با طرح و حمایت مالی و اجرایی سازمان اطلاعات مخفی بریتانیا (اس‌آی‌اس) و آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) بر علیه دولت محمد مصدق در 28 مرداد ۱۳۳۲ به انجام رسید و در پی موفقیت کودتا و سقوط کابینه دولت ملی دکتر مصدق، سرلشکر فضل‌الله زاهدی عهده‌دار تشکیل کابینه جدید شد.

کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ از جمله وقایع مهم تاریخ معاصر ایران به شمار می‌رود که هنوز پس از گذشت سال‌ها از تاریخ وقوع آن، زوایای پیدا و پنهان بسیاری دارد. سیاست‌های استعمارستیزانه مصدق، عاملی بود که سبب شد تا آمریکا و هم‌پیمانانش، کودتایی را برای مهار جنبش ملی نفت و جلوگیری از اجرای آن طراحی و اجرا کنند.

از نظر رضاخان، فرماندهان وظیفه‌ای جز جنگیدن با مخالفان و شکست آنان نداشتند. در صورت عکس شدن این قضیه، یعنی شکست خوردن فرماندهان، مجازاتی بزرگ پیش رویشان قرار داشت. این مجازات اعدام و یا مرگ به بدترین شکل ممکن بود. درواقع هیچ چیز نمی‌توانست شکست را برای رضا خان توجیه نماید.

حرکت توهین آمیز سفرای انگلستان و روسیه در بازنمایی تصویر کنفرانس تهران (1943) در حالی صورت گرفته که دولتهای انگلستان و روسیه با همراهی ایالات متحده در این کنفرانس بدون اطلاع مقامات ایرانی و برخلاف مصالح ملت ایران تصمیمات مهمی گرفتند. بازخوانی این رخداد تاریخی عبرتهای زیادی خواهد داشت.

بعد از آنکه قیمت نفت چند برابر شد، شاه برنامه‌های زیادی را در بخش‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی طرح‌ریزی کرد؛ اما بسیاری از این برنامه‌ها در حالی مطرح شدند که وضعیت کشور از نظر اجتماعی با مشکلات عدیده‌ای روبرو بود. درواقع تا قبل از افزایش قیمت نفت اقدامات خاصی در زمینه اعتلای فرهنگ و وضعیت اجتماعی کشور صورت نگرفته بود.

در تاریخ معاصر ایران دو کودتای موفق اتفاق افتاده است. کودتاهایی که هر دو در راستای منافع غرب بوده است. یکی از کودتاها باعث تاسیس حکومت پهلوی شد و دیگری حکومت از دست رفته پهلوی را بار دیگر بازگرداند...

دیدگاه شاه نسبت به مطبوعات خارجی هم به مانند مطبوعات داخلی با تردید و سوظن همراه بود. به همین دلیل مصاحبه او با مطبوعات خارجی به ندرت و در مواقع خاصی اتفاق می‌افتاد. دلیل این موضوع، ترس شاه نسبت به درج واقعیات سیاسی کشور و مخدوش شدن چهره او بود.